УИХ-ын байнгын хорооны хуралдаан үргэлжилж байна. Тус хуралдаанаар Дулааны III цахилгаан станцын өргөтгөл, шинэчлэлийн төслийн зураг төсөл боловсруулах тухай Монгол Улсын Засгийн газар, ОХУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийг соёрхон батлах тухай асуудлыг хэлэлцэж байгаа юм.

Дулааны III цахилгаан станцыг өргөтгөхдөө тус станцын өндөр даралтын хэсгийг 50 МВт /1х50 МВт/ хүчин чадалтай блокоор өргөтгөх, 48МВт хүчин чадалтай дунд даралтын хэсгийн суурин дээр 250 МВт/2х125/ блок барьж шинэчлэхээр төлөвлөсөн. Ингэхдээ  ажлын эхэнд зураг төслийг боловсруулах ажлыг ОХУ-ын Интер РАО –Экспорт ХХК гүйцэтгэхээр төлөвлөжээ.  Эл асуудлыг байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцэж буй юм.

Хэлэлцээртэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт тавьж, салбарын сайд хариулт өглөө.

УИХ-ын гишүүн Г.Лувсанжамц: Улсын түвшинд эрчим хүчний дутагдалтай байгааг ойлгож байна. Гэхдээ хөгжиж байгаа орныг дээрэлхэж байгаа юм шиг цаанаасаа компанийг нь зааж өгөөд өндөр өртгөөр төсөл хийнэ гээд ороод ирдэг . Хэрэгцээтэй байгаа нь үнэн. Гэхдээ аманд нь ороод байгаа зүйл байна уу. Энэ танилцуулгаас харахад Оросын компанийг л сонго гэсэн юм шиг л харагдаж байна. 

1.5 тэрбум еврогийн зээлийг манай талаас рублер хийх санал тавьсан байна. Өмнө нь ийм санал тавихад ямар хариу өгсөн бэ? Манай улсад рублер хийхэд илүү давуу талтай шүү дээ.

Орос, Монгол улс хоёр хамтран төсөл хэрэгжүүлж байхад яагаад еврогоор зээл авах ёстой гэж.

“Яагаад Орос, Монгол хоёр хоорондоо төсөл хэрэгжүүлж байхад яагаад еврогоор тооцоо хийх ёстой гэж“

Мөн эхний ээлжинд захиргааны байгууллагыг буулгаж байгаад 50 МВт -ыг барина, дараа нь 48-ыг буулгаад 250-ыг барина гэхээр нийлүүлэлт 2 МВт-аар нэмэгдэхээр байна. Анхнаасаа 100 аар нэмчихэж болдоггүй юм уу. 100 МВт-аар эхэлж бариад 48-ыгаа буулгаад, дараа нь 150 МВт-ыгаа барьдаг ч юм уу. Ийм сонголт байсан уу. Хэдэн төрлийн сонголт гаргаж, харьцуулж байгаад энэ нь хамгийн зөв юм байна гэдэг сонголт хийсэн бэ. Логикоо тайлбарлана уу? гэж асуув.

Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн: Манайх ОХУ, Хятад улс гэсэн хоёрхон хөрштэй. ОХУ заавал энийг хэрэгжүүлье гэж тулгаад байгаа ч юм байхгүй.  Манай талаас хүсэлт тавьсан юм билээ. “Танай талтай хамтраад хэрэгжүүлье. Экспортын зээл өгөөч” гэсэн юм билээ. Экспортын зээл өгөхөөр өөрийн улсынхаа компаниуынхаа дунд тендер зарладаг. Хятадын экзим банкны экспортын зээл бол хятад компаниудын дунд,  Солонгосынх бол солонгосынх. Энэ жишгээрэээ л явж байгаа юм билээ. Аманд нь ороод байгаа юм байхгүй, бидний байгаа царай.

"Төсөв дээрээ хуримтлалтай байсан бол хүнээс ингэж мөнгө гуйгаад яахав. Өөрийнхөө мөнгөөр барьчих ёстой байхгүй юу. Мөнгө байхгүй, хуримтлал байхгүй, гэтэл хэрэглээ маань өсөөд байгаа учраас ийм байдалд орсон. Бидний байгаа царай л энэ"

Рублиэр зээл авч болох уу гэж та асуулаа. Би рублиэр зээл авъя гэж бодож байсан.Гэхдээ энэ нь их түвэгтэй. Санхүү талаас нь аваад үзэх юм бол ОХУ өөрөө хөгжингүй орон биш, 20, 30 жилээр урьдчилан таамаглаж болохуйц байдалд тооцоолж урдирдаж болдог.

Яагаад энийг 150 МВт болгож болсонгүй вэ гэж та асуусан. Байгаа газрынх нь хэмжээнд энэ тооцооллыг хийсэн. Манай ТЭЦ-III, Эрчим хүчний яам, Интер РАО –Экспорт компани хэд хэдэн хувилбар сонгож байгаад энэнээс илүү боломж байхгүй. Байгаа боломжиндоо санхүүжилтийн гэрээ, барилга угсралтын гэрээ яригдана. Чадахгүй бол энэ шатандаа ажил зогсоно гэсэн үг.” гэлээ.

УИХ-ын гишүүн О.Цогтгэрэл:

-III цахилгаан станцын суурин дээр нь барих юм бол шинээр барих юм шиг, эсвэл зэрэгцүүлж барих юм уу. Шинээр барих гэж байгаа бол яагаад заавал орос гэж. Оросын технологи ямар төвшинд байдаг юм. ТЭЦ-III станц 1400 хүнтэй ажиллаж байхад түүн шиг хүчин чадалтай станцад 100 хүн ажиллаж байна.

УАЗ-469 машиныг Япон жипийн үнээр авах гэж байгаа юм шиг зүйл хуучин яригдаж байсан. Технологийн хоцрогдолтой, хоригт орчихсон орныг яагаад сонгосон юм бэ.

Одоо байгаа станцаа буулгана гэхээр Дарханы замын хоёрдугаар хувилбар гарах юм биш үү.  Суурин дээр гэдэг үгний цаана хоёр,  гурван ньюанстай зүйл харагдаж байна.

Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн:

-Эхний ээлжинд ОХУ-тай ТЭЦ III-ын өөрийнх нь зураг төслийг боловсруулах Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр байгуулж байгаа юм. Таны асууж байгаа асуудал зүй ёсоор ургаж гарна.

Зураг төсөл боловсруулах Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийг ОХУ,  Монгол талаас соёрхон баталж,  хүчин төгөлдөр болсны дараа Интер РАО –Экспорт компани ТЭЦ-III хооронд гэрээ байгуулагдана. Зураг төслийг 20 орчим сая ам.долларт багтаагаад боловсруулна гэдэг урьдчилсан төсөөлөлттэй явж байна.

Зураг төсөл боловсруулаад хоёр жил болох байх. 2027 он гаргаж ч болно. Зураг төсөв хийгдсэний дараа эцсийн үнэ тодорхой болоод хоёр улсын Засгийн газар хооронд дараагийн шатны барилга угсралтын гэрээ байгуулагдсан тохиолдолд таны ярьж байгаа хуваарилах байгууламжууд дээр холбогдох өөрчлөлтийг оруулж таарна. Тухайн үед нь өргөтгөх эсэх асуудлыг шийднэ. Энэ хэлэлцээрт хуваарилах байгууламжуудын  өргөтгөл ороогүй гэв.

УИХ-ын гишүүн О.Цогтгэрэл:  

-ТЭЦ-III –ыг буулгаж байгаад шинээр барих нь. Илүү дэвшилтэт технологитой, хүчин чадал өндөртэй, хориг сааданд ороогүй улстай энэ ажлаа яагаад ярилцаж болоогүй юм бэ. Одоогийн станцаа буулгачихаар  эрчим хүч болоод дулааны дутагдалд орчих юм биш үү.  Юун өргөтгөл шинэтгэл Дарханы зам шиг нохойн замаар орох юм биш үү?

 "Юун өргөтгөл шинэтгэл Дарханы зам шиг нохойн замаар орох юм биш үү?"

Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн:

-Болгоомжилж байгаа нь зөв. Тийм учраас энэ төслийг хоёр хуваасан юм билээ. Нам даралтын хэсгийг буулгахгүй байж байгаад үйлдвэрлэж байгаа 48 МВт ын оронд 50 МВт- ын цахилгаан, одоогийн 48 МВт ыг дагалдах зуухнууд нь 100 Гкал цагийн хүчин чадалтай байгааг шинээр барья гэж шийдвэр гаргасан юм байна лээ.

ОХУ цөөхөн үлдсэн эх үүсвэрийн нэг учраас төрийн өндөр айлчлалын үеэр хэд хэдэн шийдвэр гаргаад одоо ингээд явж байгаа юм билээ гэв. 

УИХ-ын гишүүн М.Энхцэцэг: 

-Дулааны III цахилгаан станцыг өргөтгөх зураг төслийг нь ОХУ-ын холбогдох байгууллагаар хийлгэхээр тусгажээ. Станцын гадаа байгаа хуваарилах байгууламжийг өргөтгөх шаардлага тулгарна, түүхий эд буюу нүүрсийг авч ирэхтэй холбоотойгоор дэд бүтцийг сайжруулах шаардлагатай болно. Энэ бүх ажил зураг төслийн хүрээнд хийгдэх үү. Хэлэлцээрийг үзэхээр зөвхөн зураг төслийн гэрээ хийх зөвшөөрөл олгохыг хүссэн юм л харагдаад байна.

Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн:

-Эхний ээлжинд ОХУ-тай ТЭЦ III-ын өөрийнх нь зураг төслийг боловсруулах Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр байгуулж байгаа юм. Таны асууж байгаа асуудал зүй ёсоор ургаж гарна.

Зураг төсөл боловсруулах Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийг ОХУ,  Монгол талаас соёрхон баталж,  хүчин төгөлдөр болсны дараа Интер РАО –Экспорт компани ТЭЦ-III хооронд гэрээ байгуулагдана. Зураг төслийг 20 орчим сая ам.долларт багтаагаад боловсруулна гэдэг урьдчилсан төсөөлөлттэй явж байна.

 "Зураг төслийг 20 орчим сая ам.долларт багтаагаад боловсруулна гэдэг урьдчилсан төсөөлөлттэй явж байна"

Зураг төсөл боловсруулаад хоёр жил болох байх. 2027 он гаргаж ч болно. Зураг төсөв хийгдсэний дараа эцсийн үнэ тодорхой болоод хоёр улсын Засгийн газар хооронд дараагийн шатны барилга угсралтын гэрээ байгуулагдсан тохиолдолд таны ярьж байгаа хуваарилах байгууламжууд дээр холбогдох өөрчлөлтийг оруулж таарна. Тухайн үед нь өргөтгөх эсэх асуудлыг шийднэ. Энэ хэлэлцээрт хуваарилах байгууламжуудын  өргөтгөл ороогүй.