Афганистанд өнөөдөр хүртэл дундад зууны үеийн Монгол хэлний нөлөө бүхий аялгуу, аялга хадгалагдсаар байгаа нь түүхэн судлаачдын сонирхлыг татжээ. Энэ нь Хазар хэл (Hazaragi) болон хэдийн устаж мөхсөн гэж үздэг Могол хэлээр дамжин өнөөг хүртэл үлдэж чаджээ.

Монгол хэл хэрхэн Афганистанд үлдсэн бэ?

13-р зуунд Чингис хааны цэргүүд Хорезм, Перс нутгийг эзлэн, олон Монгол дайчид одоогийн Афганистанд суурьшсан түүхтэй. Үүний дараа Ил хаант улс, Юань улсын үеийн нөлөө үргэлжилж, тухайн бүс нутагт Монгол хэл, соёлын ул мөр үлдээсэн байна. Түүхчдийн үзэж буйгаар Афганистаны хазарачууд нь Монгол гаралтай бөгөөд хэлэнд нь Монгол үгс хадгалагдсан байна.

Өнөөдөр ямар ул мөр үлдсэн бэ?

• Хазар хэлэнд Монгол гаралтай олон үг байдаг. Жишээ нь, “морь”, “цэрэг”, “хан” гэх мэт.
• Могол хэл 20-р зуун хүртэл Афганистанд яригдаж байсан ч одоо мөхсөн гэж үздэг.
• Хазарачуудын соёл, уламжлал нь Монгол ахуйтай төстэй зарим онцлог шинжийг агуулдаг.

Хэдийгээр олон зуун жил өнгөрсөн ч дундад зууны Монголын хэл, соёлын ул мөр Афганистанд өнөөдрийг хүртэл хадгалагдсаар буй нь сонирхолтой түүхэн баримт юм.