2025 оны зун, дэлхийн дуурийн урлагийн хамгийн нэр хүндтэй шинжээчид, шүүмжлэгчид, продюсерүүдээс бүрдсэн "Opera World" сэтгүүлийн рейтингээр Монгол Улсын гавьяат жүжигчин Э.Амартүвшин дэлхийн шилдэг таван баритон дуучны тоонд албан ёсоор багтсан нь манай улсын урлагийн түүхэнд шинэ хуудас нээв.

Гэхдээ энэ бол зүгээр нэг амжилт биш. Энэ бол дэлхийн сонгодог урлагт Монгол дуу хоолой, Монгол сэтгэлийн хүчийг таниулсан соёлын их дипломат ажиллагааны үр дүн юм.

Сонгодог урлагийн "Чингис хаан"

Дэлхийн дуурийн ертөнцөд баритон хоолой ховордож, нэг хэвийн тоглолт давамгайлж байсан энэ үед Э.Амартүвшин онцгой үзэгдэл болон тодров. Түүний хоолой бол зөвхөн техникт тулгуурласан биш, харин өөрийн өв соёл, нүүдэлчний сэтгэлгээ, монгол аялгуугаар дэлхийн тайзыг эзэмдсэн нэгэн юм.

“Rigoletto”, “La Traviata”, “Il Trovatore”, “Don Carlo” зэрэг Вердийн суут бүтээлүүд дэх дүрүүдийг тэр уран мэхтэй, шаналал, хүсэл, бардамнал, гунигийг нэгэн зэрэг агуулсан хоолойгоор амилуулдаг. Дуурийн шүүмжлэгч Жульен Лафорт түүнийг “Төв Азийн Чингис хаан мэт хоолойтой жүжигчин” хэмээн онцолж байв. Түүний тайзан дээрх дүрүүд хүчирхэг атлаа уян, заналт атлаа өрөвдөлтэй, тийм л Монгол хүний гүн гүнзгий чанарыг агуулсан байдаг.

Ганцаардлын түүх, Гайхамшгийн эхлэл

Э.Амартүвшин Улаанбаатарын дуурийн театрын тайзнаас дэлхийн хамгийн алдартай тайзууд руу /Ла Скала, Ковент Гарден, Метрополитан Опера/ өгссөн юм. Түүний хажууд хүчирхэг агентууд, том сурталчилгаа, эсвэл дэлхийн урлагийн хөрөнгө оруулалт байгаагүй. Гагцхүү дотоод ухамсар, хөдөлмөр, сэтгэл зүрх байв.

Тэрээр хэлэхдээ:

“Би хэзээ ч өөрийгөө өрсөлдөгч нартайгаа зүйрлэж байгаагүй. Би зөвхөн өчигдрөө давж, дараагийн оргил руу алхахыг хүсдэг.”

Э.Амартүвшингийн амжилт бол зөвхөн урлагийн биш, Монгол Улсын “соёлын дипломат ажиллагааны” амжилт юм. Өнөөдөр тэрбээр нэгэнтээ дэлхийд Монголыг дуурийн урлагаар дамжуулан таниулж, "Монгол дуучин" гэх нэр томьёог олон улсын тайзнаа суулгаж чадсан.

Түүний тоглосон дүрүүдийн дараа дэлхийн үзэгчид Монголын талаар сонирхож, түүний ярилцлага бүрт “Миний эх орон Монгол бол...” гэх өгүүлбэр эхэлдэг. Тиймээс Э.Амартүвшин зөвхөн дуучин биш—урлагийн элчин сайд, үндэсний брэнд болсон нэгэн.

Э.Амартүвшинг дэлхийн шилдэг 5 дуурийн дуучны нэгээр нэрлэх нь зүгээр нэг үнэлгээ биш. Энэ бол Монголын дуу хоолой дэлхийн тайзанд үл тасрах цуурай болж байгаагийн баталгаа юм. Түүнийг сонсох бүрт, бид зөвхөн Вердигийн баритон биш, Монголын тал нутгийн салхи, өвгөдийн дуулал, өнөөгийн монгол залуугийн итгэл үнэмшил, хатуужил, ухааныг сонсох болно